Tà Xùa là một xã vùng cao (thuộc huyện Bắc Yên) nơi giáp ranh của hai huyện Trạm Tấu (Yên Bái) và Bắc Yên (Sơn La), cách Hà Nội 240 km, cách trung tâm huyện Mộc Châu chỉ hơn 100 km, rất thuận tiện nếu kết hợp đi cả Mộc Châu lẫn Tà Xùa. Tà Xùa nổi tiếng với biển mây tuyệt đẹp thu hút không ít các du khách ưa thích du lịch khám phá đặt chân tới đây.
Tà Xùa Jade – Vừng homestay mời bạn cùng tìm hiểu thêm về dân tộc H’mông tại Tà Xùa nhé!
1. Nơi sinh sống:
Dân cư bản địa tại Tà xùa đa phần là người Hmông. Người Hmông ở xã Tà Xùa chủ yếu gồm hai nhóm chính là Hmông Đen (tên tự gọi là Hmông Đu) và nhóm Hmông Hoa (Hmông Lềnh). Hai nhóm này cư trú tập trung tại các bản. Người Hmông Đen chủ yếu tập trung tại các bản Tà Xùa A, Tà Xùa C, Mống Vàng và Chung Trinh là các bản thuộc và gần trung tâm xã, nơi có tuyến tỉnh lộ 112 duy nhất chạy qua địa bàn xã. Người Hmông Hoa sống tại các bản xa trung tâm hơn là Trò A, Trò B, Bản Bẹ, Khe Cải… trong đó bản xa nhất cách xa trung tâm xã từ 11 đến 13km.
2. Lịch sử:
Người H’mong Đen nhập cư từ Trung Quốc vào khoảng 300 năm trước.
3. Ngôn ngữ:
Người H’mong Đen sử dụng ngôn ngữ nói thuộc hệ ngôn ngữ H’mong – Dao. Chữ viết của người H’mong được kí tự hóa theo chữ La tinh vào năm 1961 nhưng ngày nay không được sử dụng rộng rãi.
3. Văn hóa tín ngưỡng
Ở rất nhiều nơi vẫn duy trì tập tục thờ cúng trong một ngôi nhà H’mong – có chỗ dành cho tổ tiên, thần nhà, thần bếp và thậm chí thần cửa.Có rất nhiều các nghi thức khác nhau để cấm mọi người bước vào trong nhà của người H’mong hoặc vào làng của họ.Ví dụ như, một cành cây xanh trước cửa thể hiện rằng lối vào đã bị cấm.
4. Trang phục:
Một bộ trang phục truyền thống của dân tộc rất cầu kỳ và mất nhiều thời gian: Hằng năm, mỗi gia đình đều trồng cây lanh. Khi cây lanh to bằng đầu đũa thì cắt về để khô, sau đó tước thành sợi nhỏ chừng 2 mm buộc từng con nhỏ bằng ngón tay. Khi tước xong, mang vào cối giã để sợi mềm dễ se sợi, rồi đấu nối các sợi vỏ lanh với nhau. Sau đó, người phụ nữ Mông mới cho vào guồng se thành sợi tròn như sợi chỉ, mỗi lần có thể se từ 4 – 5 sợi cùng một lúc. Khi se sợi xong cho vào chảo nấu với nước tro rồi ủ trong tro bếp, sau đó mang ra suối vò đi vò lại để sợi trắng ra như sợi chỉ bông. Tiếp theo, cho vào khung dệt vải thành những vuông vải trắng rồi lại nhuộm chàm đen. Do làm hoàn toàn bằng thủ công nên một năm chỉ khâu được 1 – 2 bộ váy áo mới. Nhưng mỗi bộ váy rất bền, có bộ có thể dùng cả đời không rách.
Trước đây, thiếu nữ dân tộc Mông Đen được các bà, các mẹ dạy cho từng đường tơ, sợi chỉ, may vá, thêu thùa. Khi đến tuổi trưởng thành biết làm duyên cũng là lúc đã thành thục tự làm trang phục truyền thống cho gia đình và bản thân trước khi về nhà chồng. Nhưng hiện nay trang phục truyền thống người Mông Đen đang đứng trước nguy cơ mai một, thường dùng vải chàm của người Nùng An và không thêu thùa nhiều nên chủ yếu dùng máy khâu. Còn trang phục nam của người Mông Đen gần như đã bị mai một.
Những người phụ nữ H’mong Đen được biết đến với những bộ trang phục làm từ sợi cây gai và được nhuộm màu xanh chàm bởi chính họ.Họ mặc những chiếc áo trùng in hoa phủ qua quần ngắn, và quấn những chiếc khăn dài quanh chân.Họ búi tóc quanh đầu và trùm khăn màu xanh. Những người đàn ông mặc áo khoác dài với áo sơ mi và một chiếc áo khoác dài thắt eo được thêu ở cổ, đầu đội mũ nhỏ. Ngày nay, một số người H’mong mặc quần áo theo người Việt hoặc phương Tây.
5. Tổ chức xã hội:
Những người phụ nữ H’mong được tôn trọng bình đẳng với đàn ông H’mong trong cộng đồng của họ.Trong gia đình, vợ chồng rất yêu thương nhau và làm các công việc cùng nhau như đi chợ, làm rẫy và thăm hỏi họ hàng.Bằng cách này, họ giúp đỡ lẫn nhau để phát triển đời sống cộng đồng vững mạnh.
6. Các lễ hội:
Giống như các dân tộc thiểu số khác, người H’mong Đen có rất nhiều các lễ hội khác nhau trong suốt 1 năm.Họ luôn dành thời gian cho các hoạt động cộng đồng, điều này đóng một vai trò quan trọng trong đời sống.Một trong số những lễ hội quan trọng nhất là lễ hội mừng năm mới.Nó thường diễn ra sớm hơn Tết của người Việt khoảng 1 tháng.Trong suốt thời gian này, các chàng trai thổi sáo và các cô gái thổi một loại nhạc cụ được gọi là kèn lá.Họ dành thời gian cùng nhau chơi các trò chơi truyền thống.
6. Hôn Nhân:
Đối với người H’mong Đen, một cô gái cần phải biết thêu thùa và làm ruộng giỏi.Những kĩ năng này còn quan trọng hơn vẻ đẹp hình thức của họ. Các chàng trai và các cô gái được cho phép tới tìm hiểu lẫn nhau trước khi tiến tới hôn nhân. Họ đi tới chợ tình để ăn uống và hát hò cùng nhau. Sau thời gian này, chàng trai có thể cầu hôn và nếu cô gái đồng ý, cô ấy sẽ tới nhà chàng trai sống. Cô gái được ở trong một căn phòng nhỏ và được chăm lo bởi mẹ và các chị gái của chàng trai, họ mang thức ăn tới để thuyết phục cô chấp nhận cuộc hôn nhân.
Chàng trai phải đưa cho gia đình cô dâu tiền bạc, lợn, gà và rượu gạo để tổ chức lễ cưới.Cô dâu có thời gian để suy nghĩ kĩ về hôn nhân – thậm chí sau khi tới sống với nhà chồng vài ngày, cô ấy vẫn có thể chọn phá vỡ thỏa thuận giữa họ.Nếu chàng trai không có của hồi môn để cưới cô gái, anh ta sẽ sống trong nhà cô gái cho tới tận khi có khả năng làm đám cưới.
7. Đám tang:
Khi trong gia đình có người chết, con của người quá cố sẽ bắn 1 phát súng để thông báo cho mọi người. Những người dân trong bản sẽ tới nhà của người chết và mang theo bất cứ thứ gì mà họ có như gà, gạo, 1 con lợn con và rượu gạo – để giúp đỡ gia đình. Mọi người hát và ăn uống cho tới khi người chết được bọc trong một tấm thảm và được khiêng tới khu mộ bởi một nhóm người trong khi một chiếc quan tài cất trong hang động nào đó được khiêng tới bởi một nhóm khác. Cả hai nhóm phải đi rất nhanh để có thể gặp nhau ở khu mộ để làm cho người chết quên mất đường về nhà. Nếu gia đình người chết không thể giám sát đám tang, họ có thể đợi vài năm sau trước khi tổ chức một lễ cũng đặc biệt gọi là “ma khô”. Họ mời mọi người trong bản tới khi mộ để tổ chức lễ kỉ niệm, tại đây họ hát và nhảy.
Trên đây là những thông tin về dân tộc H’mông đen, hy vọng qua những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ là thông tin hữu ích cho các bạn khi du lịch tại Tà Xùa.
Ngoài ra nếu bạn đang tìm một địa điểm nghỉ ngơi hợp lý với đầy đủ tiện nghi cho kỳ nghỉ của mình, hãy liên hệ cho chúng tôi! Homestay của chúng tôi nằm ở nơi tốt nhất và đẹp nhất của Tà Xùa.
Tà Xùa Jade xin cảm ơn bạn đã quan tâm !
Liên hệ đặt phòng: 0979487105
Mã giảm giá: TH122022
